વિશ્વના દરેક દેશમાં ચલણનો ઉપયોગ વસ્તુઓની ખરીદી અને વેચાણ માટે થાય છે. ક્યાંક ડોલર, ક્યાંક યુરો અને ક્યાંક રૂપિયાનો ઉપયોગ થાય છે. ભારતમાં ચલણ તરીકે રૂપિયાનો ઉપયોગ થાય છે. તમે અને હું લગભગ દરરોજ ચલણનો ઉપયોગ કરીએ છીએ. પરંતુ શું તમે ક્યારેય આ નોટોને ધ્યાનથી જોઇ છે?
તમે નોટને ધ્યાનથી જોશો તો આ નોટોની ધાર પર ત્રાંસી રેખાઓ દોરવામાં આવી છે. પરંતુ આપણે ચલણની કિંમત જોઇને જ તેના બદલામાં માલ ખરીદીએ છીએ. શું તમે ક્યારેય જાણવાનો પ્રયાસ કર્યો છે કે, આ ત્રાંસી લાઇનોનો ચલણમાં અર્થ શું છે? તો આજે અમે તમને આ વિશેની સંપૂર્ણ માહિતી જણાવીશું.
ભારતમાં અનેક મૂલ્યની નોટો છાપવામાં આવે છે. તેમાં પાંચથી બે હજાર સુધીનું ચલણ છે. આપણે ફક્ત તેનો ઉપયોગ કરીએ છીએ પરંતુ તેના વિશે વધુ જાણતા નથી. જો તમે ક્યારેય ભારતીય નોટોને નજીકથી જોયા હશે, તો તમે જોશો કે તેની ધાર પર ઘણી રેખાઓ દોરેલી છે. તે નોટની કિંમત પ્રમાણે વધે છે અને ઘટે છે. ભાગ્યે જ કોઈ તેમના પર ધ્યાન આપે છે અને તેઓ ભાગ્યે જ તેનો અર્થ જાણતા હશે. આજે અમે તમને આ લાઇનનો અર્થ જણાવવા જઈ રહ્યા છીએ.
નોટની કિનારે છપાયેલી આ રેખાઓને વાસ્તવમાં બ્લીડ માર્કસ કહેવામાં આવે છે. તે નોટોની કિંમત પ્રમાણે વધે છે અને ઘટે છે. વાસ્તવમાં આ રેખાઓ ખાસ દૃષ્ટિહીન લોકો માટે બનાવવામાં આવી છે. આની મદદથી જે લોકો જોઇ શકતા નથી તેઓ નોટોની કિંમત સમજી શકે છે. જેથી કરીને કોઈ તેમને મૂર્ખ બનાવી ન શકે. ભારતીય ચલણમાં આ રેખાઓ 100 થી 2 હજાર સુધીના ચલણ પર હાજર છે. દૃષ્ટિહીન લોકો તેના પર આંગળી ફેરવીને નોટની કિંમત શોધી કાઢે છે.
ભારતીય ચલણના નિર્માતાઓએ અંધ લોકોની સુવિધા માટે આ રેખાઓ બનાવી છે. દરેક નોટમાં તેની કિંમત પ્રમાણે રેખાઓ હોય છે. ઉદાહરણ તરીકે, જો તમે સોની નોટ ઉપાડો છો, તો તમે જોશો કે તેની બંને બાજુએ ચાર લીટીઓ છે. બસોની નોટમાં પણ ચાર લાઇન હોય છે પરંતુ તેની સાથે બે શૂન્ય જોડાયેલ હોય છે. આ ઉપરાંત પાંચસોની બંને નોટો પર પાંચ લીટીઓ અને બે હજારની નોટ પર સાત લીટીઓ છે. આ બધી રેખાઓ ઉભી છે. જેથી અંધજનો તેમને અનુભવી શકે અને નોટની કિંમત સમજી શકે.